จิตวิทยากับการเพิ่มผลผลิต ตอนที่2 "รางวัลมันดีจริงหรือ???"
บทความโดย : อ.บรรณวิท มณีเนตร
วันที่ 12 มกราคม 2554
ขอให้ท่านตอบคำถามนี้
“เราจะได้รับรางวัลเมื่อใด?”
ก. เมื่อชนะการแข่งขันกีฬาสี ข.เมื่อสามารถทำยอดขายได้ทะลุเป้า
ค. เมื่อชนะการประกวด 5ส . ง.เมื่อสอบได้คะแนนดี
จ. ถูกทุกข้อ
คำตอบของท่านคือข้อใดครับ ผมเชื่อว่าหลายท่านคงตอบข้อ จ.
เมื่อเราได้รับรางวัล เราจะตีความว่าอย่างไร? ลองจินตนาการดู
ในสมัยที่คุณยังเป็นเด็ก สักประมาณ ป4 ท่านสอบวิชาคณิตศาสตร์ได้คะแนนเต็ม ซึ่งคุณเป็นคนเดียวในห้องที่ทำได้
คุณจะรู้สึกอย่างไรเมื่อพ่อแม่ของคุณ
1) “ทำคะแนนเต็ม เอาเงินไป 400 บาท ”
2) “ดีจังเลยลูก ขอพ่อกอดให้ชื่นใจหน่อยซิ”
คุณจะเห็นว่าทั้งข้อ 1 และ 2 ต่างก็เป็นรางวัลทั้งคู่ แต่รางวัลที่ได้ให้ความรู้สึกที่ต่างกัน
รางวัลแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือรางวัลภายใน และรางวัลภายนอก
รางวัลภายในคือ รางวัลที่ผู้รับ ได้รับแล้วเกิดความรู้สึกขึ้นภายในตัวผู้รับเอง เช่น ความภูมิใจ ความรัก
รางวัลภายนอกคือ รางวัลที่เป็นเงิน เป็นสิ่งของ ต่างๆ
เงินที่ได้นั้นเป็นรางวัลภายนอก เมื่อเราได้รางวัลภายนอกแบบนี้ เราจะมีความรู้สึกว่าก็ดี แต่มันไม่มี
ความหมายอะไร ส่งผลให้เกิดความรู้สึกว่า “ที่เราทำนี่ ทำเพื่อเงินซะล่ะมั้ง”
คุณสังเกตไหม นักกีฬาเมื่อเริ่มเล่นตอนสมัยเรียนจะเล่นกีฬานั้นๆ ด้วยความสนุก ความชอบ เขาเล่นทุกวันไม่เบื่อ
ทำไปเพราะชอบ เพราะรัก ซึ่งก็คือได้รางวัลภายใน แต่เมื่อเล่นเก่งมากๆ ได้ไปเล่นอาชีพได้เงินค่าซ้อม ค่าเหนื่อยมากโข
แต่เวลาเล่นจะเครียด ไม่สนุกเหมือนแต่ก่อน เมื่อว่างจากการเล่นกีฬานั้นๆ เขาจะไม่ไปเล่นกีฬานั้นๆ อีก เพราะไม่ชอบแล้ว
จะไปทำอย่างอื่นแทน (ไทเกอร์ วู๊ดเมื่อว่างจากการเล่นกอล์ฟ จะไม่ไปเล่นกอล์ฟเพื่อผ่อนคลาย หรือ ไมเคิ้ล จอร์แดน
ว่างจากการเล่นบาส จะไปตีกอล์ฟ)
นั่นเป็นเพราะรางวัลภายนอกได้ไปทำลายความชอบของเขาให้แล้ว
ทีนี้ ถ้าคุณได้คะแนนเต็มอีก เมื่อครั้งก่อนพ่อให้ 400 บาท มาครั้งนี้ได้คะแนนเต็มอีก พ่อคุณก็ให้ 400 บาทอีก
พอสอบได้คะแนนเต็มครั้งที่สาม ครั้งที่สี่ ครั้งที่ห้า คุณก็ได้ 400 บาท
“ถ้าคุณสอบได้อีกครั้งที่หก คุณคาดหวังอะไร?” 400 บาท หรือมากกว่านั้น แล้ว
ถ้าคุณได้เงิน 400 บาททุกครั้งที่ทำคะแนนเต็ม อยู่มาวันหนึ่งพ่อคุณบอกว่า ไม่มีตังค์แล้ว ครั้งนี้ไม่ให้ คุณรู้สึกอย่างไร?
“ทุกครั้งก็ได้ ครั้งนี้ไม่ได้ ไม่ทำคะแนนเต็มแล้ว ทำไปก็ เหนื่อยปล่าว”
คุณเคยได้ยินลูกน้องคุณบ่นแบบนี้บ้างไหม
“ชนะ 5ส. ได้ปีละ 3,000 บาท โรงงานข้างๆ เขาให้ตั้ง 5,000 บาท แจกเยอะๆ หน่อยซิ จะได้ทำดีๆ”
“ทุกปีชนะเลิศ 5ส ได้ 5,000 บาท ปีนี้ให้ 2,000 บาท ไม่ทำดีกว่า ไม่คุ้ม”
คุณเคยบ่นแบบนี้ไหม
“ปีนี้ ได้โบนัส 2 เดือนเอง โคตรแย่เลย ปีที่แล้วเศรษฐกิจไม่ดียัง 3 เดือนเลย บริษัทมันแย่ว่ะ”
เราได้รู้จัก ชนิด และผลของรางวัลแบบต่างๆ แล้ว จะเห็นได้ว่า รางวัลเป็นดาบสองคม ซึ่งคนให้ต้องมีเทคนิค
ในการให้ และต้องเข้าใจวิธีการที่จะให้เพื่อไม่ให้คนรับนำเงินที่ได้ ไปผูกติดกับผลของการทำงาน
วันนี้หน้ากระดาษหมดพอดี ขอไปสัปดาห์หน้าจะอธิบายเทคนิคการให้รางวัลว่ามีอย่างไรบ้าง
เพราะมันต้องเสียครั้งแรกก่อน